Bij jezelf zijn

De Essentie van de Bhagavad Gita, een contemplatie

Overgave en Autonomie Wat wie voor wáár aanziet in deze oorlog maakt deel uit van de strijd. Hoe Iri het verwoordt (hieronder mijn vertaling) zie ik als ten diepste waar en uitweg uit het conflict. Samengevat: Stop, en laat toe, in tederheid. “Reflecties: er gebeurt een heleboel in de wereld en zeker ook in ieder van ons. Woorden schieten tekort om een gebroken hart te beschrijven“. OVERGAVE EN AUTONOMIE Dit zijn de woorden die nu opkomen om wat er gaande is samen te vatten. Overgave is de herkenning dat we nergens controle over hebben; onze weerstand hiertegen is lijden. Overgave is de erkenning dat we niets weten; proberen aan te tonen dat we wèl weten, is lijden. Overgave is het mysterie van ‘Zijn’: ongekleurd, onopgesmukt, onbedekt, on-iets. Autonomie is de verantwoordelijkheid voor ons eigen lijden. Is de erkenning dat niemand buiten ons ons zal redden, zegt wat te doen, het werk voor ons doet, ons verlost. Uiteindelijk is het aan onszelf. Autonomie is onze mogelijkheid om JA te zeggen tegen wat we ten diepste willen - uiteindelijk ons Zelf- en NEE tegen wat dit niet dient. HOEZO OVERGAVE EN AUTONOMIE?! Terwijl deze woorden mijn hart beroeren kan ik niet anders dan ze in sterk contrast zien met wat er in de wereld gaande is en hoe ver weg, niet toepasbaar, klinkklaar onzinnig spiritueel waardeloos ze zijn voor al degenen die nu lijden in het Midden Oosten. Ik kan er niets aan doen dat ik me schuldig voel een geprivilegieerde, opgeleide, witte vrouw te zijn in het westen, met een veilig dak boven mijn hoofd terwijl intussen mensen zich verplaatsen van het ene ineengestorte gebouw naar een ander dat nauwelijks nog overeind staand, als ze zich al kunnen verplaatsen. Ik kan niet anders dan hulpeloosheid voelen als ik over healing spreek terwijl duizenden kinderen, geboren in oorlog en bezetting, een onnoemlijk groot trauma ondergaan. Ik kan alleen maar huilen als ik in de nacht mijn boeken opensla om de sutra’s te lezen, in het besef dat miljoenen geen licht hebben, laat staan de rust om te lezen. Ik kan nu niet mijn mond open doen om het over ‘ontwaken’ te hebben terwijl wij als mensheid zo diep in slaap lijken te zijn gevallen. Er is niets dat ik kan doen. En mijn hart is gebroken. GEEN COMFORT In mijn hoofd spelen de woorden van de grote Indiase wijze Sri Ramana Maharshi: “Jouw eigen Zelf-Realisatie is de grootste dienst die je de wereld kunt bewijzen”. Ik zie dat dit waar is… en toch kunnen ze mij nu geen comfort geven. Er is geen comfort. Hoe je het ook wendt of keert, momenteel gaat het er niet om comfort te vinden. De oude tradities en de cyclus van de natuur roepen ons op om slechts het tegenovergestelde te doen en ik heb geen verlangen om daaraan te ontsnappen. Naarmate we de kortere dagen in gaan worden we uitgenodigd onze zintuigen uit de wereld van externe objecten terug te trekken en de blik naar binnen te richten. De sluier van de zomer met zijn vele afleidingen is weggetrokken en de delen van onszelf die we door en door hebben vermeden, genegeerd of het zwijgen opgelegd, beginnen omhoog te komen, naar de oppervlakte van ons bewustzijn. En ze zijn oncomfortabel. Je weet wel wat ik bedoel. Ja, die delen van ons die openlijk of stilletjes in ons hoofd de strijd aan gaan, de delen van ons die aanvallen om aan ons eigen gezichtspunt vast te houden, dat deel van ons dat in de verdediging gaat om onze kwetsbaarheid te verbergen, dat deel van ons dat vijandig gezind is jegens degene van wie we houden, dat deel van ons dat raast, haat, angstig is, twijfelt, benijdt, ons méér doet voelen dan een ander, verantwoordelijkheden afwendt, er een bende van maakt, controleert, oordeelt … Ja, al deze delen die we allemaal hebben (maar allemaal doen alsof dat niet zo is) die in een privé-oorlog zijn verwikkeld binnen in onze persoonlijke geest. Het zijn deze delen die pijnlijk gereflecteerd worden in de collectieve oorlog buiten ons. Dit is de enige plek waar we het vredesproces kunnen beginnen. Iri (MiST, Meet in Silent Truth) geeft persoonlijke sessies, yoga en meditatie en retreats in Hongarije. iri.sekulska@gmail.com

Als we langere tijd stil zitten en stoppen met dagdromen en ons laten afleiden, kan de vibratie van rusteloosheid en angst gemakkelijk omhoogkomen en voelbaar worden.

The Wisdom of Trauma, Dr. Gabor Maté: van deze aangrijpende film over trauma en verslaving wil ik hier enkele inzichten delen.

Ik hoop dat je een fijne zomer hebt gehad! De vakantieperiode heb ik ervaren als een lange weldadige pauze, waarin ik genoot van de rust van agendaloosheid, mee ging met hoe de wind waaide en de regen viel, maar ook ging voelen wat ik tot dan toe had uitgesteld om te voelen. Zo zijn zaken duidelijker geworden – ach nee, niet ‘zaken’, want die zijn wat ze zijn, maar mijn waarneming ervan is verruimd, veranderd, verdiept. Mmmmmmm, hoewel de belevenissen niet altijd prettig of gemakkelijk waren: zo had ik een goede vakantie! Als je de toeristenfolders ziet, dan moet vakantie bijzonder zijn en daarbij gaat het om ervaringen: om spanning en het nieuwe, om geneugten van de zintuigen en om uitrusten. Wat wil je eigenlijk? En wat zou het je geven als je dit of dat -het begeerde- hàd? Het antwoord is meestal samen te vatten in: gelukkig zijn. Aangenomen dat de basis voor overleven veilig is gesteld, zou ik ‘gelukkig zijn’ willen duiden als: samenvallen met jezelf. Dit is vrij zijn van innerlijk conflict, je interactie met de wereld, met anderen als inspirerend, prettig prikkelend, ervaren en dit alles met respect voor wat je ontmoet. Er is eigenlijk niets gewoner dan samenvallen met jezelf: eenvoudig, dichtbij, vanzelfsprekend. Bij welk ‘zelf’ ben je, als je bij ‘jezelf’ bent? We hebben meerdere zelven, afhankelijk van rol, stemming, gezelschap en in welke spiegel we kijken. Sommige zelven ruimen als je vakantie hebt meteen het veld, andere blijven aan je kleven en weer andere komen sterker naar voren. Sommige verantwoordelijkheden bestaan ook tijdens je vakantie en andere zijn helemaal zalig weg. Vakantie: dit woord is afgeleid van het woord ‘vacant’ dat ‘leeg’ betekent. ‘Leeg’ verwijst meestal naar zonder afspraken, verplichtingen en dagelijkse tijd- en ruimte-gebonden routines zijn. We willen er eens helemaal uit en goed genieten: de zinnen verzetten en ándere belevenissen hebben. Zo vult de ‘leegte’ van vakantie zich op met avontuur, ontdekkingen, ontmoetingen, verrassingen. Leegte ervaren… zoals het dagelijks leven is georganiseerd lijkt het weinig pauzes toe te staan: dat je -ja, ook al zijn haast, voortgang en drukte aan de orde van de dag- even stopt, dat je niet reageert en je gewaar bent van rust, stilte, niets… Hoe is het met ‘leegte’, het oningevulde, ongeplande, onbedoelde, in de vakantie? Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg. Niets doen, bij jezelf zijn: hoe zalig kan het zijn! Marie-Christine

Het wordt wel gedacht, dat als je ‘spiritueel bent’, je je niet met wereldse zaken bezighoudt en verre blijft van politiek en het wereldgebeuren, dat immers dualiteit, ‘samsara’ is: de illusie van de vorm die komt en gaat. Voor mij is dit niet zo!

Volgens de Joods-Christelijke traditie is het nu ‘passie’-week, de week voorafgaand aan Pasen. 'Passie' verwijst zowel naar het lijdensverhaal van Jezus als naar hartstochtelijke liefde. Zijn deze 2 met elkaar te rijmen? Het verhaal gaat over: verraden, gevangengenomen, bespot worden en, tenslotte, sterven door marteling aan het kruis. Het kruis verwijst naar het lijden. Het happy end van dit verhaal betreft Jezus’ opstanding en bevrijding. Een prachtig verhaal! Als kind al was ik erg onder de indruk: zijn overgave en stilte, de beelden van die verschrikkelijke kruisweg en tenslotte het mysterie van de opstanding. Zo veel lijden, ook door zijn geliefden die niet begrepen dat hij nog leefde! Wat is actueel aan dit verhaal? Via studie, onderricht en contemplatie, heb ik het inzicht gekregen dat Jezus niet heeft geleden. Hij heeft de passieweek bewust en met diep begrip beleefd. Het lijden is door ons in dit verhaal geprojecteerd. Jezus was hartstochtelijk liefhebbend. Wij hebben moeite met lijden: lijden moet vermeden worden, zo zijn we geconditioneerd vanuit een aangeboren overlevingsdrang. En, ook al zorgen we voor elkaar, vermijden van lijden lijkt een zaak van ieder voor zich te zijn. Lijden is niet aanvaarden wat er is en niet aanvaarden dat iets er niét is. Lijden is verzet tegen de pijn die voortkomt uit verlangen en weerstand. Ik voer geen betoog om lijden te veroordelen, integendeel. Het bestaan van lijden is een diep vraagstuk. En de mens is van nature liefdevol en mededogend. In het verhaal doet Jezus de uitspraak: “Vergeef hen, want zij weten niet wat zij doen”. Wij weten doorgaans niet dat ons gedrag en reageren mechanisch is, ingegeven door de drang om te overleven. Toen ik dit voor het eerst hoorde gaf het mij een schok. Door dieper te onderzoeken en ontdekken hoe dit werkt heeft zich een vrijheid geopend die voorbij gaat aan voor- en afkeuren. Jezus' uitspraak: ‘waarom hebt Gij mij verlaten?’ verwijst naar de afgrond van wanhoop: dat het is zoals het is, zonder uitweg… Elke vorm van verzet tegen wat er is, door te ontkennen, te projecteren, te rechtvaardigen, te dwingen, te bevechten, is lijden. Als ik, in helderheid, de wanhoop niet langer vermijd maar me open om hem te voelen, zonder agenda of drama, gaat het leven weer stromen, komt hartstocht weer tot leven. Dan kan ik ook tot actie overgaan: gezond en adequaat, en is wel of niet aanvaarden niet langer aan de orde. Lijden kan je openen voor Liefde’s hartstocht. En als het te moeilijk is om wanhoop toe te laten kun je daar hulp bij vragen. Wat zijn sommige verhalen toch prachtig! Marie-Christine

Poeh, het was me de winter wel. Met een flinke lockdown met avondklok en ten slotte kou, sneeuw en ijs. De aankondiging van de kleine versoepeling valt samen met het meteorologische begin van de lente: een opgaande, zich verspreidende energie. Het zachtere lenteweer, de lengende dagen, de vogels: voel je deze energie in je? Ik zie het groen zich weer een weg naar buiten werken: de knoppen, het lichte en weinige, schuchtere en onmiskenbare groen… Het nieuwe dient zich altijd, op het juiste moment, aan! Deze fase in de natuur is er een van een nieuw begin. De nieuwe energie, die zich roert in ons lijf - immers ons lichaam IS natuur - roept in mij op dat ik wil opruimen, schoon maken, verfrissen. Me ontdoen van het oude. Het gebruik om een periode van vasten, onthouding in acht te nemen zie je misschien als een beperking, van buitenaf opgelegd, niet meer van deze tijd waarin het nooit meer ergens echt donker lijkt te worden en alles mogelijk zou zijn? Juist deze overgangsperiode tussen winter en lente is voor lichaam en geest vernieuwend en uitnodigend. Vasten, sober zijn betekent: matig, bescheiden, spaarzaam, eenvoudig, ingetogen, niet toegevend aan neigingen… Heb ik hier zin in, na en nog midden in een periode van niet uitgaan, minder contacten en beperkingen!? Hoe we ook denken ‘nou wel klaar te zijn’ met de lockdown: als we geen verhaal maken van hoe erg het is wat we missen, willen en niet mogen, van de toekomst, is er ruimte voor een essentiële vraag: wie ben ik zonder mijn activiteiten, controle, relaties, succes, plannen en toekomst? We zijn geconditioneerd onszelf af te leiden van wat ongemakkelijk voelt. Maar wat, als we daar niet aan toe geven en ‘sober’ zijn… met eten, drinken, roken, sex, snoepen, shoppen, beeldscherm kijken, ervaringen opdoen, werken, praten, lezen, denken, ons emotioneel afreageren, lui zijn? Voor ieder levert deze vraag iets anders op: als je altijd hard werkt zou je meer rust kunnen nemen, terwijl een ander juist in beweging mag komen en iets aanpakken. Sober zijn is een-voud, is moedig en geeft nieuwe energie. Het oude mag wegsmelten… Sober zijn is stoppen te geloven in het verhaal van wat ik nodig heb, wat ik moet en zal, het verhaal van wie ik ben. Wat is er, als ik stop met mijn verhaal? Marie-Christine

Corona geeft velen stress en angst. Voor sommigen duidelijk voelbaar, anderen merken het aan bijv. een slechtere slaap, prikkelbaarheid, verlies van concentratie en energie. Weer anderen worden er ronduit depressief van en hun leven lijkt tot stilstand te komen.